Gruzja pod panowaniem rosyjskim

Państwa powstałe po rozpadzie Królestwa Gruzji na początku XIX w. znalazły się pod panowaniem rosyjskim. Było to konsekwencją traktatu gieorgijewskiego, zawartego w 1783 przez króla Kartlii i Kachetii Herakliusza II i carycę Katarzynę II. Wobec równoczesnego zagrożenia ze strony Turcji i Persji Kartlia i Kachetia przyjęła rosyjski protektorat.

W 1801 car Aleksander I ogłosił wcielenie Gruzji bezpośrednio do Imperium Rosyjskiego. Decyzja ta nie spotkała się z większymi protestami społecznymi. W kolejnych latach do Rosji wcielone zostały także państwa zachodniogruzińskie: Królestwo Imeretii, Królestwo Abchazji, Księstwo Megrelii, Guria i Swanetia.

Do 1864 na ziemiach gruzińskich nie prowadzona była szeroko zakrojona rusyfikacja. Gruzińska szlachta została zrównana w prawach ze szlachtą rosyjską i miała otwarte możliwości awansu społecznego. W czasie wojen z Turcją rozgrywających się na Kaukazie Gruzini opowiadali się każdorazowo po stronie rosyjskiej i ochotniczo walczyli w armii. Okres przynależności Gruzji do Rosji był także okresem rozwoju kulturalnego i gospodarczego (powstanie przemysłu w II poł. XIX w.). Zmiana polityki wobec Gruzji nastąpiła po tym, gdy wojska rosyjskie ostatecznie stłumiły powstania wyzwoleńcze muzułmańskich ludów północnego Kaukazu. Gruzja zaczęła być wówczas traktowana jak obszar podbity, podlegający pełnej rusyfikacji. Do szczególnie ostrego wybuchu konfliktu narodowościowego gruzińsko-rosyjskiego, na który nałożyły się konflikty społeczne wynikające z trudnej sytuacji robotników przemysłowych i chłopów, doszło w czasie rewolucji 1905 roku.

Gruzja odzyskała niepodległość w 1918, wchodząc w skład Zakaukaskiej Demokratycznej Republiki Federacyjnej.